اخلاق نقد با تاکید بر روش منتقدان حکمت و عرفان اسلامی(جلسه دوم)” در هفتاد و چهارمین جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق+خلاصه بحث

هفتاد و چهارمین جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق  برگزار شد.
هفتاد و چهارمین جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق با موضوع ” اخلاق نقد با تاکید بر روش منتقدان حکمت وعرفان اسلامی(جلسه دوم) ” با ارائه حجت الاسلام والمسلمین  وحید واحد جوان و با حضور اعضاء محترم گروه یکشنبه ۲۶ اردیبهشت ۹۵ ساعت ۲۱ در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.

در این جلسه حجت الاسلام والمسلمین  وحید واحد جوان فرمودند که:

  • اخلاق نقد

صفات، رفتارها، آداب و ویژگی های پسندیده ای که در نقد و انتقاد، شایسته و بایسته است وجود داشته باشد و مراعات شود.

  • نقد و انتقاد

نقد: جدا کردن خوب و خالص از بد و ناخالص است. تشخیص محاسن و معایب است.
انتقاد: سره کردن، خالص کردن، جدا کردن خوب از بد، بیان درستی ها و نادرستی ها
انتقد الدرهم و انتقد الکلام ای اظهر عیوبه و محاسنه؛ عیوب و محاسن درهم یا کلام را آشکار کرد. چنانکه سکه ای را که محک می زنند طلای خالص و به اصطلاح عیارش را به دست می آورند. کلامی را نقد کردن نیز یعنی خوبی های آن را از بدی های آن جدا کردن.
پس «نقد یعنی ارزیابی یک سخن، دیدگاه، نظریه، رفتار و مانند آن که نقاط قوت و محاسنش از نقاط ضعف و معایبش جدا و مشخص شود.»

  • برخی از ویژگی های مهم نقد و انتقاد

نمونه هایی[۱] از اخلاق نقد بر اساس بنای عقلا و روش عقل پسند – که برخی از آیات و روایات شرع مقدس، موید آنها و ارشاد به حکم عقل است – بیان می شود.
این موارد با رویکرد و روش برخی از منتقدان حکمت و عرفان اسلامی به صورت تطبیقی ارائه می گردد.
الف. اخلاق نقداز منظر پیش داوری و احساسات ناقد

  1. عدم پیش داوری در مساله، قبل از بررسی کامل آن
  2. کنار گذاشتن حب و بغض تاثیر گذار، کینه، حسادت و …

ب. اخلاق نقد از منظر انگیزه و هدف ناقد

  1. انگیزه الهی و اخلاص یا هر انگیزه مورد تایید بر اساس مبنای پذیرش شده در فلسفه اخلاق

ج. اخلاق نقد از منظر بیان و قلم / آداب سخن گفتن و نوشتن

  1. بیان محاسن، نقاط مثبت و برجسته مرتبط با موضوع و مساله
  2. استفاده از زبان مناسب و پرهیز از کلمات تحقیر آمیز و تعبیرات کنایی نامناسب

د. اخلاق نقد از منظر رعایت قواعد فهم و روش استدلال 
۱.تعیین و تبیین منابع، مبانی، اصول و روش نقد و داوری
۲.فهم و تقریر صحیح سخن و مساله بر اساس قواعد فهم (با توجه به قرائن درون متنی و برون متنی[۲]، ارجاع متشابهات به محکمات و …)
۳.نقل صحیح و عدم تحریف[۳]
____________________________________________
[۱] . اخلاق نقد، منحصر به موارد مذکور نیست بلکه با توجه به عملکرد منتقدان حکمت و عرفان اسلامی، این مسائل استخراج شده است.
[۲] . از جمله: در نظر گرفتن شرایط زمانی، مکانی، حالات روحی گوینده و نویسنده
[۳] . از جمله: پرهیز از نسبت های دروغ و بهتان یا غیر معتبر 

۴.عدم تقطیع مخل به معنا
۵.عدم تمسک به متشابهات به جای محکمات
۶.تمرکز در یک مساله
۷.بیان مستدل معایب و محاسن
۸.عدم خلط انگیخته و انگیزه
۹.عدم تمسک به خصوصیات گوینده و نویسنده جهت نقد مطلب و نوشته
۱۰.تفکیک اندیشه و رفتار