نقد و بررسی کتاب مقدمه ای بر حکومت اسلامی شهید مطهری“ در جلسه گروه علمی فلسفه سیاسی+خلاصه بحث

نودمین جلسه گروه علمی فلسفه سیاسی با موضوع نقد و بررسی کتاب مقدمه ای بر حکومت اسلامی شهید مطهریبا ارائهحجت الاسلام دکتر نجف لک زاییو با حضور اعضاء محترم گروه چهارشنبه ۲۶ تیر ۹۸ ساعت ۱۹:۳۰ در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.

خلاصه مباحث مطرح شده بدین شرح می باشد:

مطهری در این کتاب آگاهانه وارد مباحث فلسفه سیاسی شده است.
از مجموع مباحث استاد در این کتاب می توان به یک پاسخ اجمالی درباره نظریه دولت رسید.
ایشان می گوید حکومت یک پدیده اعتباری است. از این رو به ملاک نیاز به حکومت می رسد و به آن می پردازد. دو دسته نیاز را حکومت برطرف می کند: ذاتی و مقومات و عرضی. موارد مربوط به مقومات دولت ها عبارتند از:
دفاع از جامعه، حفظ امنیت داخلی و آزادی، وضع قانون عادلانه، قضاوت و دادگستری عادلانه، ارتباط برقرار کردن بین حکومت ها.
موارد غیر ذاتی و غیر مقوم دولت عبارتند از:
آموزش و پرورش، فرهنگ و هنر و حفظ مواریث، مخابرات، کشاورزی، راه، صنایع و بهداشت.
ایشان در اینجا نظریه مارکسیستی دولت را نیز مورد نقد قرار داده است.
استاد مطهری نیازهای دنیوی را یادآور می شود که دولت را برای ما توجیه می‌کند که نهادهای دیگر نمی‌توانند انجام دهند. دولت سامانه اداره جامعه است. از این رو حکومت و دولت، سامانه ای است که نیازهای جامعه را برطرف می‌کند.
اما آیا حکومت در قبال عقیده و ایمان مردم هم وظیفه ای دارد؟ حکومت دموکراتیک از نظر ایشان دو مقدمه و پیش فرض دارد:
پیش فرض اول حکومت دموکراتیک این است که مردم همه مساوی هستند.
پیش فرض دوم این است که حکومت متولی امر دنیای مردم است.
معتقد است برخی مباحث مانند آزادی و دین و به صورت مادی دیده می شود. لذا سلیقه‌ای می‌شود. استاد اصل بحث را می پذیرد اما درباره آن بحث و ملاحظه هایی دارد.
با زور نمی شود یک انسان امانت دار بشود اما با زور می توان جلو سرقت را گرفت. از این رو وظیفه دوم حکومت در قبال فکر و عقیده مردم است.
تنها موجودی که بین خودش و جوهرش تفکیک قائل می شویم، انسان است. لذا به تکامل انسان مطرح است. انسانی که به سعادت رسیده است، تمام ظرفیت هایش شکوفا شده است. اما چون انسان نمی تواند به تنهایی به سعادت برسد، نیاز به حکومت پیدا می شود. اسلام هم هدف است و هم وسیله. از این منظر، اهداف حکومت را مجدداً مرور می کند و بر این نظر است که نیاز معنوی مقدم بر نیاز مادی است و در تعارض میان نیاز مادی و معنوی، باید نیاز معنوی و دین و ارزش های معنوی را باید مقدم کرد. زیرا از دین، انسان به دست می آید. از این رو این اسلام است که انسان می سازد،
بنابراین دولت هم وظایف دنیوی و هم وظایف معنوی دارد. دولت نیازهای معنوی و دنیایی ما را که نمی‌توانیم انجام دهید باید برطرف کند.
ملاحظه درباره کتاب:
استاد درباره نظریه دولت و رهبری با ابهام صحبت می کند.
استاد دموکراسی را مرادف سکولاریسم می گیرد و دموکراسی را به معنای سکولاریسم گرفته است.