“تحلیل و بررسی دیدگاه فلسفه اخلاقی محمدبن زکریا رازی” در جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق+خلاصه بحث

نود و هشتمین جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق با موضوع “تحلیل و بررسی دیدگاه فلسفه اخلاقی محمدبن زکریا رازی” با ارائه “حجت الاسلام محیطی” و با حضور اعضاء محترم گروه یکشنبه ۱۷ دی ۹۶  ساعت ۱۹:۳۰ در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.

خلاصه مباحث مطرح شده بدین شرح می باشد:

محمد بن زکریای رازی، طبیب و فیلسوف ایرانی، یکی از مشهورترین دانشمندان جهان به شمار می‌آید که علاوه بر طب، در ریاضیات، نجوم، الهیات و کیمیا اطلاعات وسیعی داشته است. وی در سال ۲۵۱ ق در ری متولد شد و در سال ۳۱۳ق در ۶۲ سالگی در زادگاه خود درگذشت.
تألیفات زیادی به رازی نسبت داده شده است که شمار آن بر طبق نقل ابوریحان بیرونی به ۱۸۴ می‌رسد و خود وی در کتاب السیره الفلسفیه تعداد کتب، مقاله و رساله‌ها تا آن زمان را نزدیک به دویست اثر ذکر کرده است. بسیاری از این آثار از بین رفته‌اند، اما تعدادی از آن‌ها به صورت کامل یا پراکنده باقی مانده و تمام نسبت‌ها به ایشان بر اساس آثار برجای مانده می‌باشد. از این میان سه کتاب فی اللذۀ، الطب الروحانی و السیرۀ الفلسفیۀ مشتمل بر آرای اخلاقی وی است که بر اساس آن می‌توان به مبانی اندیشه اخلاقی وی دست یافت. دو کتاب الطب الروحانی و السیرۀ الفلسفیۀ به طور کامل در دسترس می‌باشند، اما تنها بخش کمی از کتاب «فی اللذۀ» توسط ناصر خسرو قبادیانی (۳۹۴- ۴۸۱ ق) در کتاب زاد المسافرین گزارش شده است.
در مورد دیدگاه اخلاقی ابن رازی برخی بر این باورند که وی دو نظریه مستقل و مجزا از یکدیگر – دیدگاه سلامت محور و کمال محور – را در دو کتاب الطب الروحانی و السیره الفلسفیه مطرح کرده است، اما بررسی‌ها حاکی از آن است که وی اخلاق دوسطحی‌ای را مطرح کرده که سطح اول آن مقدمه سطح دوم می باشد. سطح اول که می‌توان از آن به اخلاق حداقلی نیز یاد نمود در الطب الروحانی مطرح شده و سطح دوم که می‌توان آن را اخلاق حداکثری نیز نام برد در السیره الفلسفیۀ.
با وجود تبیین دیدگاه اخلاقی ایشان، تاکنون مبانی دیدگاه ایشان و نسبت آن با اخلاق اسلامی مورد بررسی قرار نگرفته است. محور این نشست، تحلیل مبانی اندیشه اخلاقی ابن رازی بر اساس دو کتاب الطب الروحانی و السیره الفلسفیه، نسبت دیدگاه های مطرح شده در این دو اثر و رابطه آن با اخلاق اسلامی می باشد.