مشهور است که صدرا ساختمان فلسفی خود را بر نظریهاش دربارۀ وجود بنا کرده است. یک پرسش در مواجهه با فلسفۀ صدرا این است که او در بیان نظریهاش دربارۀ وجود، قصد دارد چه ایدهای را بیان کند و درصدد است چه مسئله یا مسئلههایی را حل کند؟ وجود و ذات؛ تفسیری از صدرا در سیاق تاریخی، پاسخهایی است به این پرسش تاریخی. کتاب حاضر نظریۀ صدرا را در تقابل با نظریۀ میرداماد تفسیر میکند، این تقابل را در آینۀ نزاع دشتکی و دوانی تصویر میکند و این نزاع را تا جدالی تفسیری بر سر متنهای ابنسینا دنبال میکند.