دومین سمینار انجمن منطق ایران در روزهای ۲۵ و ۲۶ آذرماه ۱۳۹۳ در دانشگاه تهران برگزار شد. گروه منطق و معرفت‌شناسی مجمع عالی حکمت مشهد ضمن شرکت در این سمینار، به تعاملی سازنده با برخی اساتید حاضر پرداخت. آنچه در زیر می‌آید گزارشی است صمیمی از این سمینار به روایت دبیر گروه:
عقربه‌های ساعت حدود ۹ صبح را نشان می‌دهد، ۲۵ آذر ماه ۱۳۹۳؛ دانشگاه تهران، دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر طبقه دوم؛ کلاسی نسبتا بزرگ است و محل برگزاری دومین سمینار سالانه انجمن منطق ایران، کم کم صندلی‌ها پر می‌شود، بعد از تلاوت قرآن و سرود ملی، همه منتظرند تا استاد ضیاء موحد رئیس انجمن و مدیر گروه منطق مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، افتتاحیه را رسماآغاز کند. از وجه تسمیه ارسطو به معلم اول آغاز می‌کند و یادآور می‌شود که در مقدمه ابن خلدون، پرداختن به منطق، علت نامیده‌شدن ارسطو به معلم اول شمرده شده است. با وجه اشتراک ارسطو و فرگه در منطق، یعنی دغدغه صدق و دلالت‌شناسی سراغ منطق در مغرب‌زمین می‌رود و بعد از آن به تاریخ منطق و مجموعه ۱۴ جلدی تاریخ منطق اشاره می‌کند که یک جلد آن به تاریخ منطق اسلامی پرداخته است. او از اهمیت پرداختن به میراث بزرگ منطقی مسلمانانی همچون ابن سینا سخن می‌گوید و با تذکر نسبت به تمرکز حدودا ده‌ساله غرب بر آثار منطق‌دانان سنتی و مسلمان مانند ابن سینا، حاضران را به دنبال‌کردن مباحث منطقی در آثار کهن اسلامی تشویق می‌کند.
سخنرانی استاد موحد با رویدادهای تأثیرگذار در منطق جدید در ایران پس از نقطه شروع آن با کتاب آقای مصاحب در سال ۱۳۳۵ ادامه یافت:
عقربه‌های ساعت حدود ۹ صبح را نشان می‌دهد، ۲۵ آذر ماه ۱۳۹۳؛ دانشگاه تهران، دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر طبقه دوم؛ کلاسی نسبتا بزرگ است و محل برگزاری دومین سمینار سالانه انجمن منطق ایران، کم کم صندلی‌ها پر می‌شود، بعد از تلاوت قرآن و سرود ملی، همه منتظرند تا استاد ضیاء موحد رئیس انجمن و مدیر گروه منطق مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، افتتاحیه را رسماآغاز کند. از وجه تسمیه ارسطو به معلم اول آغاز می‌کند و یادآور می‌شود که در مقدمه ابن خلدون، پرداختن به منطق، علت نامیده‌شدن ارسطو به معلم اول شمرده شده است. با وجه اشتراک ارسطو و فرگه در منطق، یعنی دغدغه صدق و دلالت‌شناسی سراغ منطق در مغرب‌زمین می‌رود و بعد از آن به تاریخ منطق و مجموعه ۱۴ جلدی تاریخ منطق اشاره می‌کند که یک جلد آن به تاریخ منطق اسلامی پرداخته است. او از اهمیت پرداختن به میراث بزرگ منطقی مسلمانانی همچون ابن سینا سخن می‌گوید و با تذکر نسبت به تمرکز حدودا ده‌ساله غرب بر آثار منطق‌دانان سنتی و مسلمان مانند ابن سینا، حاضران را به دنبال‌کردن مباحث منطقی در آثار کهن اسلامی تشویق می‌کند.
سخنرانی استاد موحد با رویدادهای تأثیرگذار در منطق جدید در ایران پس از نقطه شروع آن با کتاب آقای مصاحب در سال ۱۳۳۵ ادامه یافت:
- کنگره بین‌المللی منطق دانشگاه شهید بهشتی ۱۳۶۹ با دعوت از فیلسوفان تحلیلی بزرگ دنیا که سبب شد دوستان بفهمند منطق جدید فقط وضع یکسری علائم نیست
- دوره دوهفته‌ای منطق در دانشگاه شهید بهشتی با استادان تراز اول مانند لارسن
- تأسیس IPM
- تأسیس ارشد و دکترای منطق ریاضی در شریف و تربیت مدرس
- تأسیس انجمن منطق ایران در سال ۱۳۸۹
خانم دکتر صدرزاده که هم‌اکنون در دانشگاه کوئین مری انگلستان مشغول به کار است به عنوان اولین سخنران به تحلیل سه روش در رویکرد ریاضی به زبان طبیعی؛ یعنی روش گرامری، روش مجموعه‌ای و روش پراگماتیک پرداخت و ضمن تبیین دوروش اول به دفاع از روش پراگماتیک با محوریت تبدیل جملات به فرمول جبر خطی پرداخت که مطابق آن معنی کلمه بستگی به نحوه استفاده در متن دارد و تنها ایراد آن را اقتصار بر کلمه دانست و در ادامه به دنبال تبیین الگویی مشابه در تبدیل جملات بود. ایشان هدف از این امر را برقراری ارتباط زبانی با کامپیوتر عنوان کرد.
در ادامه سمینار، علیرضا دارابیکه این‌روزها به تدریس «منطق تطبیقی» در دانشگاه امام صادق ع مشغول است به نمایندگی از دانشگاه تربیت‌مدرس بر خلاف خانم صدرزاده که از دریچه تکنولوژی به منطق و کاربردهایش می‌نگریست به بحثی تاریخی در منطق سنتی با موضوع «بازخوانی قاعده نقض تالی در منطق سینوی» پرداخت و ضمن سیر تاریخی این قاعده در چهار دوره شکل‌گیری (ابن‌سینا، بهمنیار، فخر، سهروردی)، انتقادی (خونجی)، بحث و جدل (خواجه و قطب و … از مدافعان و ابهری و علامه و … از منتقدان) و دوران معاصر (مظفر و بازتولید قاعده)، به تبیین انتقادات خونَجی و پاسخ‌های مدافعان به زبان منطق جدید و با تکیه بر منابع موجود پرداخت و در نهایت بدون ترس از مهم‌ترین پیامد انکار این قاعده، یعنی حذف برهان خلف از براهین منطقی نتیجه گرفت که «هیچ دفاع قابل پذیرشی از قاعده نقض تالی وجود ندارد»؛ گفتنی است گزارش مذکور بخشی از رساله در حال تدوین ایشان به راهنمایی آقایدکتر حجتی بود.
جلسه صبح با کنفرانس خانم تاری از دانشگاه تبریز و صرف نهار خاتمه یافت.
دکتر اسفندیار اسلامی در اولین کنفرانس بعدازظهر به معرفی منطق جبری جامع پرداخت و از پروژه تبدیل مسائل منطقی به گزاره‌های جبر ریاضی و حل ریاضی آن و بازتولید پاسخ‌ها به زبان منطق سخن گفت.
دکتر اسدالله فلاحی عضومؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، به بحثی تطبیقی میان منطق قدیم و جدید با موضوع «منطق ربط نزد شمس‌الدین سمرقندی» پرداخت. ایشان ضمن معرفی ۹ اثر منطقی سمرقندی به مخالفت او با ابن‌سینا در تعداد ضروب منتج قیاسات شرطی پرداخت و انتقادات او بر ابن‌سینا را در منتج‌دانستن برخی ضروب عقیم اثبات کرد. گفتنی است که سمرقندی تنها بعضی از ضروب قیاسات شرطی ابن‌سینا را منتج می‌داند. آنگاه به انتقادات منطق ربط نسبت به برخی استنتاجات شرطی فرگه در منطق جدید پرداخت و در نهایت علی‌رغم من‌وجه‌بودن قیاسات شرطی معتبر نزد فرگه و ابن‌سینا، قیاسات معتبر نزد سمرقندی را کاملا منطبق با قیاسات معتبر منطق ربط در منطق جدید معرفی نمود. و در نهایت با استناد به متنی در قیاس شفا، انتقاد بر ابن‌سینا را در قیاسات شرطی، تحلیل «جزئیه لزومیه» به صورت عطفی دانست. گفتنی است ایشان کتابی با عنوان «آشنایی با منطق ربط» نگاشته است.
دکتر مقداد قاری به نمایندگی از پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) با تحلیلی جدید از پارادوکس «امتحان غیرمنتظره» به جلسه بعدازظهر خاتمه داد.
دومین سمینار انجمن منطق، دومین روز خود را با سخنرانی‌هایی از دکتر موسویان از پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM)، دکتر حسینی و دکتر باقری از دانشگاه تربیت مدرس و دکتر دقیقی از دانشگاه امیرکبیر، سپری کرد.
لازم به یادآوری است که چکیده تمام کنفرانس‌های این سمینار دوروزه در سایت رسمی انجمن منطق ایران قابل دریافت است.
دکتر لطف‌الله نبوی در حاشیه این سمینار ضمن اظهار خشنودی از فعالیت‌های مجمع عالی حکمت ، دعوت گروه منطق را جهت بازدید از شعبهمشهد پذیرفت.
دکتر سیدمحمدعلی حجتی، مترجم کتاب فلسفه منطق سوزان هاک در حاشیه سمینار ضمن ابراز خرسندی از تشکیل گروهی با عنوان «منطق و معرفت‌شناسی» در مجمع عالی حکمت، دو رویکرد را در برنامه‌های این گروه پیشنهاد کرد: ۱٫ مطالعات تطبیقی منطق قدیم و جدید و ۲٫ بررسی مجموعه نظام‌های متنوع منطق فلسفی
دکتر اسدالله فلاحی، عضو هیأت علمی گروه منطق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران که سابقه تحصیلات حوزوی در مقطع خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم (۱۳۷۴-۱۳۷۸) را نیز در کارنامه خود دارد و این‌روزها در حوزه منطق تطبیقی فعالیت می‌کند، سطوح ابتدایی منطق تطبیقی را مدخل خوبی برای ورود حوزه‌های علمیه در فضای منطق جدید دانست. گفتنی است که ایشان در حال تدوین کتابی با عنوان «منطق تطبیقی» برای انتشارات سمت است که چاپ و نشر آن می‌تواند عرصه جدیدی را در افزودن مباحث تطبیقی در عناوین و سرفصل‌های منطق در مراکز علمی بگشاید.
به نظر می‌آید که می‌توان دانشمندان حوزه منطق را در گرایش‌های زیر طبقه‌بندی کرد:
در ادامه سمینار، علیرضا دارابیکه این‌روزها به تدریس «منطق تطبیقی» در دانشگاه امام صادق ع مشغول است به نمایندگی از دانشگاه تربیت‌مدرس بر خلاف خانم صدرزاده که از دریچه تکنولوژی به منطق و کاربردهایش می‌نگریست به بحثی تاریخی در منطق سنتی با موضوع «بازخوانی قاعده نقض تالی در منطق سینوی» پرداخت و ضمن سیر تاریخی این قاعده در چهار دوره شکل‌گیری (ابن‌سینا، بهمنیار، فخر، سهروردی)، انتقادی (خونجی)، بحث و جدل (خواجه و قطب و … از مدافعان و ابهری و علامه و … از منتقدان) و دوران معاصر (مظفر و بازتولید قاعده)، به تبیین انتقادات خونَجی و پاسخ‌های مدافعان به زبان منطق جدید و با تکیه بر منابع موجود پرداخت و در نهایت بدون ترس از مهم‌ترین پیامد انکار این قاعده، یعنی حذف برهان خلف از براهین منطقی نتیجه گرفت که «هیچ دفاع قابل پذیرشی از قاعده نقض تالی وجود ندارد»؛ گفتنی است گزارش مذکور بخشی از رساله در حال تدوین ایشان به راهنمایی آقایدکتر حجتی بود.
جلسه صبح با کنفرانس خانم تاری از دانشگاه تبریز و صرف نهار خاتمه یافت.
دکتر اسفندیار اسلامی در اولین کنفرانس بعدازظهر به معرفی منطق جبری جامع پرداخت و از پروژه تبدیل مسائل منطقی به گزاره‌های جبر ریاضی و حل ریاضی آن و بازتولید پاسخ‌ها به زبان منطق سخن گفت.
دکتر اسدالله فلاحی عضومؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، به بحثی تطبیقی میان منطق قدیم و جدید با موضوع «منطق ربط نزد شمس‌الدین سمرقندی» پرداخت. ایشان ضمن معرفی ۹ اثر منطقی سمرقندی به مخالفت او با ابن‌سینا در تعداد ضروب منتج قیاسات شرطی پرداخت و انتقادات او بر ابن‌سینا را در منتج‌دانستن برخی ضروب عقیم اثبات کرد. گفتنی است که سمرقندی تنها بعضی از ضروب قیاسات شرطی ابن‌سینا را منتج می‌داند. آنگاه به انتقادات منطق ربط نسبت به برخی استنتاجات شرطی فرگه در منطق جدید پرداخت و در نهایت علی‌رغم من‌وجه‌بودن قیاسات شرطی معتبر نزد فرگه و ابن‌سینا، قیاسات معتبر نزد سمرقندی را کاملا منطبق با قیاسات معتبر منطق ربط در منطق جدید معرفی نمود. و در نهایت با استناد به متنی در قیاس شفا، انتقاد بر ابن‌سینا را در قیاسات شرطی، تحلیل «جزئیه لزومیه» به صورت عطفی دانست. گفتنی است ایشان کتابی با عنوان «آشنایی با منطق ربط» نگاشته است.
دکتر مقداد قاری به نمایندگی از پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) با تحلیلی جدید از پارادوکس «امتحان غیرمنتظره» به جلسه بعدازظهر خاتمه داد.
دومین سمینار انجمن منطق، دومین روز خود را با سخنرانی‌هایی از دکتر موسویان از پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM)، دکتر حسینی و دکتر باقری از دانشگاه تربیت مدرس و دکتر دقیقی از دانشگاه امیرکبیر، سپری کرد.
لازم به یادآوری است که چکیده تمام کنفرانس‌های این سمینار دوروزه در سایت رسمی انجمن منطق ایران قابل دریافت است.
دکتر لطف‌الله نبوی در حاشیه این سمینار ضمن اظهار خشنودی از فعالیت‌های مجمع عالی حکمت ، دعوت گروه منطق را جهت بازدید از شعبهمشهد پذیرفت.
دکتر سیدمحمدعلی حجتی، مترجم کتاب فلسفه منطق سوزان هاک در حاشیه سمینار ضمن ابراز خرسندی از تشکیل گروهی با عنوان «منطق و معرفت‌شناسی» در مجمع عالی حکمت، دو رویکرد را در برنامه‌های این گروه پیشنهاد کرد: ۱٫ مطالعات تطبیقی منطق قدیم و جدید و ۲٫ بررسی مجموعه نظام‌های متنوع منطق فلسفی
دکتر اسدالله فلاحی، عضو هیأت علمی گروه منطق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران که سابقه تحصیلات حوزوی در مقطع خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم (۱۳۷۴-۱۳۷۸) را نیز در کارنامه خود دارد و این‌روزها در حوزه منطق تطبیقی فعالیت می‌کند، سطوح ابتدایی منطق تطبیقی را مدخل خوبی برای ورود حوزه‌های علمیه در فضای منطق جدید دانست. گفتنی است که ایشان در حال تدوین کتابی با عنوان «منطق تطبیقی» برای انتشارات سمت است که چاپ و نشر آن می‌تواند عرصه جدیدی را در افزودن مباحث تطبیقی در عناوین و سرفصل‌های منطق در مراکز علمی بگشاید.
به نظر می‌آید که می‌توان دانشمندان حوزه منطق را در گرایش‌های زیر طبقه‌بندی کرد:
- علاقه مندان به کاربرد منطق برای ریاضیات و علوم کامپیوتر
- علاقه مندان به مطالعات منطق جدید و نظام‌های متنوع آن
- علاقه مندان به مطالعات فلسفه منطق
- علاقه مندان به مطالعات منطق تطبیقی
- علاقه مندان به بررسی کاربرد منطق جدید برای فلسفه و الهیات (رویکرد کاربردی به منطق در مباحث فلسفی و کلامی)