دویست و سیزدهمین جلسه گروه علمی کلام با موضوع “مقایسه تطبیقی بین نظرات علامه طباطبائی و حضرت امام در باب حکومت” با ارائه آقای دکتر علیرضا میرزایی سه شنبه ۲۸ بهمن ۹۹ ساعت ۱۹ در مجمع عالی حکمت اسلامی (حضوری و مجازی ) برگزار شد.
خلاصه مباحث مطرح شده به شرح زیر است:
امام خمینی و علامه طباطبایی به کارکرد حد اکثری دین و جامعیت و مطابقت آن با فطرت، برای سعادت بشر معتقد هستند. روشن است است که حکومت و سیاست بخاطر تاثیر دامنه دار آن در اجتماع بشری از مهام امور بوده و مورد توجه دین اسلام است. اشتراک نظر این دو متفکر در مورد حکومت تا زمان غیبت و حضور امام و پیشوای معصوم(ع) مشهود است. برای دوره پسا غیبت با وجود اشتراک در اصل حکومت اسلامی و ضرورت و کارآمدی آن برای ادراه سعادتمند جامعه، در تعیین و تعین حاکمان و نحوه اداره جوامع متکثر اسلامی، اختلاف نظر دارند. البته رویکردهای این دو شخصیت علمی و دینی هم متفاوت است. نگاه امام خمینی هم از بعد فقهی و هم کلامی و هم سیاست ورزی است ولی نگاه فقهی علامه طباطبایی به حکومت در مکتوبات ایشان ظهور بروزی پیدا نکرده و بیشتر از بعد اسلام شناسی قرآن پژوه و مصلح اجتماعی و دینی و در درجه دوم با رویکرد کلامی مطرح شده است. امام خمینی با قاطعیت به ولایت فقیه و شمول حوزه نفوذ آن به تمام عرصه های حاکمیتی با نگاه نصبی تصریح می کند و ساخت و اصلاح اجتماعی و جامعه سازی را از بالا و راس حکومت در اولویت قرار می دهد. علامه طباطبایی ضمن تصریح به استمرار ولایت در قالب حاکمیت اسلامی، در مورد حاکم اظهار نظر روشنی نمی کند و در تصدی مجتمع اسلامی یا نخبگان خاص همانند فقها وارد بحث نشده و آن را به کتب فقهی احاله می دهد. البته در مطاوی مباحث خود در تفسیر آیه پایانی سوره آل عمران به مسئولیت خاص جامعه اسلامی برای تعیین حاکم، تمایل نشان می دهند. علامه طباطبایی جامعه سازی و سعادتمندی را از متن جامعه و از پایین به بالا با مشارکت فعال و ایجاد روحیه تعاون و همکاری متقابل و نزاهت نفس اعضای اجتماع و اخلاق محوری جامعه می داند. این دو عالم بزرگ به نحوه اداره جوامع متکثر اسلامی در حوزه های سرزمینی مسلمانان هم پرداخته و با وجود اشتراکات در این حوزه اختلافهایی هم با هم دارند. بر اساس یافته های این پژوهش نظرات امام خمینی بر نگاه علامه طباطبایی وضوح و رجحان و برتری دارد.