یکصد و چهل و نهمین جلسه گروه علمی فلسفه سیاسی با موضوع “سیاستگذاری و حکمرانی عمومی از منظر فلسفه سیاسی اسلامی”(جلسه ششم) با ارائه حجت الاسلام دکتر نجف لک زایی سه شنبه ۸ آذر ۱۴۰۱ ساعت ۱۹ به صورت مجازی برگزار شد.
خلاصه مباحث مطرح شده به شرح زیر است:
دکتر نجف لک‌زایی:
انتظارمان از فلسفه سیاسی این است که بنیادهای سیاستگزاری و مبانی فلسفه حکمرانی را برای ما بگوید. از منظر فیلسوفان سیاسی اسلامی سیاستگزاری باید در همه امور صورت گیرد و حتی برخی مواردی که شاید به ظاهر مرتب نباشد مثلا بحث مسکن و محل زندگی مردم، که چگونه باشد. از نظر فلسفه سیاسی دولت ها باید برای بحث مسکن مردم فکری داشته باشند؛ جرا که محل زندگی تاثیر مستقیم بر شخصیت افراد دارد.
فارابی در فصل ۲۳ از کتاب فصول منتزعه می گوید: با توجه به اینکه نوع مسکنی که مردم در آن زندگی می‌کنند اثرگذار است، لازم است دولت نسبت به سیاست‌های مسکن، سیاست‌های مشخص داشته باشند.
فارابی برای روشن شدن این موضوع که نوع مسکن چه تاثیری بر شخصیت افراد دارد، ادامه می دهد: مثلا افرادی که در صحرا زندگی می‌کنند، چون باید خود امنیت را تامین کنند، اینها اهل احتیاط و شجاعت هستند. اهل ریسک کردن هستند، اما کسانی که در شهرها زندگی می کنند، چون در شهرها امنیت برقرار است، روحیه این افرد جبن و ترس و… می باشد. لذا دولت باید نسبت به مسکن شهروندان مراقبت کند، چرا که به تعبیر فارابی مسکن بر ملکات اخلاقی هم تأثیر دارد.
فارابی در فصل ۲۲ این کتاب بصورت جدی و عملیاتی وارد بحث مسکن شده است و می‌گوید: دولت ها باید به قدری در بحث مسکن ریز شوند که دقیق مشخص شود شهروندان در کجای مسکن، سکنی می گیرند؛ در زیر زمین مستقر می شوند و یا در قسمت های بالای خانه، خانه از چوب باشد و یا از گل.
فارابی وقتی بحث از منزل می کند و منزل را بیان می کند، مراد از منزل کسانی هستند که در مسکن، ساکن شده‌اند.
براساس نظر فارابی دولت باید نسبت به غذا و دارو هم برنامه‌ریزی کنند، چون هر غذا و هر دارویی به درد هر انسانی نمی‌خورد. حمکرانی غذا و دارو بر عهده اطبا هست که آنها تجویز می‌کنند هر غذا برای کدام مردم مناسب است و چه غذاهایی اعتدال ایجاد می‌کند.
فارابی می‌گوید: جامعه مثل اجزای بدن است و چگونه تمام اجزای بدن در خدمت یک هدف هستند. مثلاً همه اجزای بدن برای صحبت کردن با زبان تعامل و همکاری می‌کنند، لذا کل جامعه هم باید برای یک هدف به همدیگر کمک کنند، در این صورت جامعه فاضله می شود. لذا اگر بحث خانواده می شود، خانواده تراز؛ خانواده‌ای است که همه اجزای خانواده برای فاضله شدن به همدیگر همکاری کنند.
در مدینه( شهر و کشور) هم همینگونه هست. همه باید برای تحقق اهداف مدینه تلاش کنند. ساختن جامعه و تحقق دولت فاضله در گرو مشارکت همه خانواده‌هایی است که در آن مدینه زندگی می‌کنند.
فارابی در ادامه نسبت به سایر وظایف و سیاستگذاری های دولت ها می گوید: دولت باید برای مردم برنامه‌های تفریحی، طبیعت‌گردی و … داشته باشد.
براین اساس باید توجه داشت دانش سیاسی و فن حکمرانی دو اصل مهم در سیاستگذاری عمومی است.
با توجه به آنچه بیان شد یکی از مشکلات جدی که اداره دولت ها داریم این است که برای جامعه فاضله ایده داریم ، ولی سیستم‌سازی نمی‌کنیم و یکباره سراغ اجرا می‌رویم؛ لذا بدلیل فقدان سیستم سازی در اجرا با مشکلات جدی مواجه می‌شویم.