دکتر محمدحسین آشتیانی:
تب فشن در ایران بالا رفته است
مسئول آموزش کارگروه ساماندهی مد و لباس، گفت: امروزه در ایران هم تب فشن به شدت بالا رفته است به گونه‌ای که نماینده وزارت علوم اعلام کرد حجم دانشجویان مد و لباس در چند سال اخیر به شدت بیشتر شده است.
به گزارش روابط عمومی مجمع عالی حکمت اسلامی، محمدحسین آشتیانی؛ مسئول آموزش کارگروه ساماندهی مد و لباس، شامگاه ۱۸ دی ماه در نشست علمی« در آمدی بر فلسفه مد و فشن در جهان معاصر» که از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی در قم برگزار شد با بیان اینکه مسئله مد و فشن از مباحث بسیار پیچیده نه تنها در ایران بلکه در جهان است، گفت: فشن یک حرکت پیچیده فرهنگی است یعنی بیش از آن که پوشش و لباس باشد حمله می‌کند؛ زمانی کلیسا وقتی اولین تحرکات فشن ایجاد شد تلاش کرد تا جلوی آن بایستد ولی خودش گرفتار آن شد؛ در دهه ۷۰ الی ۸۰ میلادی آنتی‌فشن ایحاد شد ولی باز خود آن به نحله فشن و تاریخ آن تبدیل شد.
وی با بیان اینکه شاخصه فشن آن است که هر وقت چیزی جلوی آن بایستد محکم‌تر خواهد شد، به طرح چند سؤال در این باره پرداخت و افزود: آیا فشن همان لباسش است؟ آیا مد و فشن یکی است؟ فشن ذاتا چیزی فراتر از پوشاک است؛ پوشاک یک کالبد است لذا وقتی از صنعت فشن سخن می‌گوییم آن را معادل صنعت پوشاک بدانیم و یا وقتی از صنعت مد سخن می‌گوییم نباید آن را با پوشاک و حتی فشن یکسان بدانیم زیرا فشن یک ایده‌ای است که به تعبیر خیلی از فلاسفه فراتر از لباس است و مبلمان و اکسسری(تکمیل‌کننده لباس و استایل) و … را هم شامل است.
آشتیانی اضافه کرد: ۳ معنا در طول تاریخ از فشن وجود داشته است؛ یک معنای عام، معنای خاص و معنای اخص؛ معنای اخص آخرین روند پوشش و نحوه استفاده از اکسسری است؛ از اینجا با مد متفاوت می‌شود؛ مد خیلی عام‌تر است؛ مثلا در دهه ۷۰ شمسی موها و شلوارهای خاصی مد شد و سبک پوشش رواج یافت ولی اینجا به معنای فشن نبود زیرا فشن آخرین روند و نحوه پوشش است که دائما در حال تغییر است ولی مد اینقدر تغییر نمی‌یابد.
مسئول آموزش کارگروه ساماندهی مد و لباس ادامه داد: در دهه۷۰ و ۸۰ شمسی گاهی یک چیزی ۵ سال مد می‌شد تا جایگزین پیدا کند ولی فشن در زمان بسیار کوتاهی تغییر می‌کند و البته امروزه تغییرات مد به خاطر روند سریع فشن سرعت بیشتری به خود گرفته است. مد فقط محدود به لباس نیست بلکه شامل هر چیزی می‌شود؛ الان در سالاریه مد است که از سبک رومی در ساخت منازل استفاده کنند زیرا مد شده است یا گاهی فلان استایل عینک، مد می‌شود ولی این فشن نیست.
ذات فشن بی‌منطق است
آشتیانی با بیان اینکه فشن، ارزش افزوده بر پوشاک است، گفت: ذات فشن، منطق ندارد و گاهی صرفا برای ایجاد تغییر است به همین دلیل فلاسفه هم به آن نپرداخته‌اند؛ کانت در حد چند صفحه به آن پرداخته و رها کرده است در حالی که اگر ممکن بود بیش از آن مورد توجه قرار می‌داد.
وی افزود: فشن در دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ به جایی رسید که فقط دنبال نوگرایی و ایجاد سبک نو بود و اصلا دنبال چرایی نبود، کار به جایی رسیده است که الان فشن به سمت کارهای تلفیقی پیش رفته است و می‌گویند ما باید از گذشته استفاده کنیم زیرا ذات فشن، تغییر هست ولی لزوما نوگرایی نیست و می‌توان از گذشته استفاده کرد.
مسئول آموزش کارگروه ساماندهی مد و لباس با بیان اینکه یکی از دلایل اصلی ایجاد فشن، لذت شخصی و اومانیسم و فردگرایی بوده است، اظهار کرد: از زمانی که اومانیسم در غرب رشد کرد ریشه‌های فشن دیده شد و برای لذات شخصی این کار را کردند؛ وقتی بحران هویتی وجود داشت چون سنتی در کار نبود، فشن جای آن را گرفت. شوان معتقد است که من اگر به موسیقی رو می‌آورم به خاطر این است که موسیقی جلوه‌ای از معنویت را دارد که خلا معنویت و هویت مرا پر می‌کند؛ زیمل یهودی در کتاب فلسفه مد خود که بی‌رقیب است، هم این حرف را دارد.
آشتیانی با بیان اینکه در جوامعی که هویت اجتماعی قوی است، فشن وجود ندارد، گفت: گفته شده است که فشن، مخصوص تحولات جوامع غربی است و خصوصا از وقتی سرمایه‌داری رشد کرد، دنیای فشن هم عوض شد؛ فشنی که به لباس اوت کوتور منحصر بود(لباس زنانه با ارزش افزوده و با طراحی تجملی برا یک قشر خاص شاهزاده‌ها طراحی شد) کم کم فراگیر شد و بعد از جنگ جهانی دوم توسعه زیادی یافت.
جایگاه فشن در انگلیس
وی با بیان اینکه فشن به جایی رسیده است که الهام آن نخبگانی نیست بلکه خیابانی است، افزود: ذات فشن، صنعت نیست بلکه از صنعت به عنوان ابزار استفاده می‌کند. الان در کل جهان، فشن در صنایع خلاق، رتبه اول یا دوم اشتغال‌زایی را دارد. در انگلیس ۵۵۰هزار نفر فعال در صنعت فشن داریم در حالی که کل جمعیت این کشور ۶۶ میلیون نفر است. نزدیک ۵ تا ۱۸ هزار تخمین طراحان است و این نشان می‌دهد، ذات آن طراحی نیست.
مسئول آموزش کارگروه ساماندهی مد و لباس با بیان اینکه ۸۰هزار نفر تولیدکننده فشن در انگلیس هستند و ۴۰۰هزار نفر هم در خرده‌فروشی آن دخالت دارن،؛ گفت: هنوز که هنوز است ما نمی‌دانیم ساختار فشن چیست؛ در مواردی از هنر بهره برده است و در مواردی وارد صنعت شده است، در مواردی نخبگانی و در موارد زیادی هم خیابانی شده است، در مواردی از طراحی هنری فاصله گرفته و به طراحی صنعتی روآورده است لذا یک سیستم فرهنگی پیچیده است لذا کسی نمی‌تواند تعریف مشخصی از آن ارائه دهد.
وی با بیان اینکه در آمریکا فشن اولویت صنعتی دارد، افزود: در فرانسه اولویت طراحی دارد؛ این سیستم در هر جغرافیایی خودش را با ساختار منطبق می‌کند؛ در صنعت فشن چین، ۱۰ میلیون نفر تولیدکننده دارد و سالانه ۴۳ میلیون لباس مبتنی بر فشن تولید می‌شود. همین لباس عربی در امارات، در قالب شکل‌های مختلفی از عبای زنانه در امیرنشین‌های مختلف امارات متفاوت می‌شود مثلا در دبی، حالت مینی‌مال است و در برخی امیرنشین‌های دیگر، کاملا محجبه است.
فشن در ایران نادیده گرفته شده است.
آشتیانی با بیان اینکه در ایران از فشن ترسیده‌ایم و در سیاست حکمرانی ما نادیده گرفته شده است، اضافه کرد: اگر حوادث سال قبل نبود ما فکر لباس را نمی‌کردیم و به فشن فکر نمی‌کردیم؛ هنوز اولین کتب نوشته شده در مورد فشن(دهه ۸۰ میلادی) در غرب در ایران ترجمه نشده است و حتی لغت فشن را به فارسی ترجمه نکرده‌ایم.
مسئول آموزش کارگروه ساماندهی مد و لباس با بیان اینکه فشن، از قرن ۱۳ میلادی به بعد در فرانسه مطرح شد، گفت: فشن به معانی مختلفی چون ظاهرسازی، آرایش، سازه، زیبایی، طراحی، نقش و … به کار رفته است؛ در دانشگاه هم رشته فشن نداریم و به عنوان طراحی لباس مطرح کرده‌ایم ولی طراحی لباس در ذیل فشن قرار دارد. بهترین استادان دانشگاه‌های ما در زمینه طر احی لباس هم چندان با شن آشنا نیستند چون با نگاه آکادمیک خودتعریف شده جلو می‌روند و از وضعیت اطراف خود دور هستند.
آشتیانی با بیان اینکه فلاسفه ذهنشان به سمت مد و فشن نرفته بود و فقط کانت استثناست، افزود: او خودش به فشن باورمند بود و هنر جدید مدیون این فیلسوف است. افلاطون نسبت به لباس بحث کرده است و آن را مصداق زیبایی به کار می‌برد؛ تا سالیان سال این باور وجود داشت که لباس در فلسفه جایی ندارد زیرا سطحی است ولی فشن این داستان را تغییر داده است گرچه الان هم فلاسفه جدید به آن رخ نشان نمی‌دهند و عمدتا به خاطر اینکه تغییرات غیرقابل کنترل است. فلاسفه ما هم به این مسئله نپرداخته‌اند لذا عمدتا جامعه‌شناسان و روان‌شناسان اجتماعی وارد این مقوله شده‌اند و اگر در فلسفه هم بحث شده است چون مثلا به بحث بدن پرداخته‌اند و در کنار آن وارد این بحث هم شده‌اند.
بالارفتن تب فشن در ایران
وی با بیان اینکه نهضت فشن از فرانسه بوده است و امروزه با رسانه پیوند خورده و رشد زیادی کرده است، ادامه داد: امروزه در ایران هم تب فشن به شدت بالا رفته است به گونه‌ای که نماینده وزارت علوم اعلام کرد حجم دانشجویان مد و لباس در چند سال اخیر به شدت بیشتر شده است.
آشتیانی با تاکید بر درهم آمیختگی فشن و رسانه، گفت: امروز یکی از انتشارات کشور کتبی را ترجمه کرد که به چاپ ۹ و ۱۰ رسید و این نشان می‌دهد که مشتریان فشن زیاد شده‌اند؛ لین گری وات آمریکایی که زیباشناس است، کتاب زیبایی و معنا را نوشته است و از کتب خوب در این عرصه محسوب می‌شود.
