هفتاد و سومین جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق برگزار شد
هفتاد و سومین جلسه گروه علمی فلسفه اخلاق با موضوع ” اخلاق نقد با تاکید برروش منتقدان حکمت وعرفان اسلامی ” با ارائه حجت الاسلام والمسلمین وحید واحد جوان و با حضور اعضاء محترم گروه یکشنبه ۱۲ اردیبهشت ۹۵ ساعت ۲۰:۴۵ در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.
دراین جلسه حجت الاسلام والمسلمین وحید واحد جوان مباحث خودر ابه شرح ذیل مطرح نمودند
-
اخلاق نقد
صفات، رفتارها، آداب و ویژگی های پسندیده ای که در نقد و انتقاد، شایسته و بایسته است وجود داشته باشد و مراعات شود.
-
نقد و انتقاد
نقد : جدا کردن خوب و خالص از بد و نا خالص است. تشخیص محاسن و معایب است.
انتقاد : سره کردن، خالص کردن، جدا کردن خوب از بد، بیان کردن درستی ها و نادرستی هاست.
انتقد الدرهم، یا انتقد الکلام (که در هر دو مورد به کار می رود) یعنی «اظهر عیوبه و محاسنه؛ عیوب و محاسن آن دِرْهم و یا کلام را آشکار کرد». چنان که سکه ای را که به محک می زنند، طلای خالص و به اصطلاح عیارش را به دست می آورند. کلامی را نقد کردن نیز یعنی خوبی های آن را از بدی های آن جدا کردن.
پس «نقد، یعنی ارزیابی یک سخن، دیدگاه، نظریه، رفتار و مانند آن که نقاط قوت و محاسنش از نقاط ضعف و معایبش جدا شود»
انتقاد : سره کردن، خالص کردن، جدا کردن خوب از بد، بیان کردن درستی ها و نادرستی هاست.
انتقد الدرهم، یا انتقد الکلام (که در هر دو مورد به کار می رود) یعنی «اظهر عیوبه و محاسنه؛ عیوب و محاسن آن دِرْهم و یا کلام را آشکار کرد». چنان که سکه ای را که به محک می زنند، طلای خالص و به اصطلاح عیارش را به دست می آورند. کلامی را نقد کردن نیز یعنی خوبی های آن را از بدی های آن جدا کردن.
پس «نقد، یعنی ارزیابی یک سخن، دیدگاه، نظریه، رفتار و مانند آن که نقاط قوت و محاسنش از نقاط ضعف و معایبش جدا شود»
-
چهار مساله مهم در نقد و انتقاد
دست کم، چهار مساله در نقد و انتقاد باید مورد توجه باشد:
-
اولین مساله، نگاهی است که به پدیده، اثر، مساله، رفتار و پدید آورنده می شود.
اگر نگاه ناقد و منتقد قبل از بررسی مساله، این باشد که فلان سخن قطعا غلط است، یا قطعا درست است، فلانی دشمن است، در علم و صنعت، شریک ما یا دوست ما است در اینصورت نقدها متفاوت خواهد شد. این نگاه مى تواند اخلاقى باشد و مى تواند نـباشد و خوب است در این باره بحث شود.
زمانى رفتار نقد، اخلاقى مى شود که نگاه ناقد و منتقد به دیگران اخلاقى بـاشد.
زمانى رفتار نقد، اخلاقى مى شود که نگاه ناقد و منتقد به دیگران اخلاقى بـاشد.
-
دومین مساله، احـساسات نـاقد اسـت. زبان و نوشتارى که در نقد به کار گرفته می شود، می تواند از احساسات، هیجانات، عواطف مثبت یا منفى نشات گرفته باشد.
وقتى کسى احساس دشـمنى دارد، هـمین احساس، در رفتارش اثر می کند. این مسائل هم باید در اخلاق نقد، بررسی و تبیین شود.
-
سومین مساله انگیزه و هدف نقد و انتقاد است. آیا انگیزه، الهی است یا نه؟!، جهت اصلاح آن فرد است یا نه، جهت اصلاح جامعه است یا نه، دنیا طلبی و شهرت و قدرت و …. است.
همه اینها در نقد و انتقاد به نوعی اثر می گذارد.
-
چهارمین مساله، روش و شیوه نقد است که باید اخلاقی و بر اساس ویژگی های قابل دفاع و عقل پسند باشد.
-
برخی از ویژگی های مهم نقد و انتقاد
نمونه هایی از اخلاق نقد بر اساس بنای عقلا و روش عقل پسند – که برخی از آیات و روایات شرع مقدس، موید آنها و ارشاد به حکم عقل است- بیان می شود. این موارد با رویکرد و روش برخی از منتقدان حکمت و عرفان اسلامی به صورت تطبیقی ارائه می شود.
-
بیان محاسن و خوبی ها و نقاط مثبت و برجسته
-
کنار گذاشتن حب و بغض، کینه، حسادت و …
-
تعیین معیارهای نقد و داوری
-
فهم صحیح سخن و مساله، نه برداشت شخصی
-
نقل صحیح و عدم تقطیع مخل به معنا و عدم تحریف و گزینش هدفمند
-
ارجاع متشابهات به محکمات
-
در نظر گرفتن شرایط زمانی، مکانی، حالات روحی گوینده و نویسنده
-
مصادره به مطلوب نداشتن و خود را از قبل حق ندانستن
-
تمرکز در یک مساله یا یک فرد یا یک رویکرد خاص
-
بیان مستدل معایب و ضعف ها
-
پرهیز از دروغ و بهتان
-
استفاده از زبان مناسب و پرهیز از کلمات تحقیرآمیز و تعبیرات کنایی
-
نقد انگیخته به جای انگیزه
-
عدم تمسک به خصوصیات گوینده و نویسنده جهت نقد مطلب و نوشته
-
تفکیک اندیشه و رفتار از فرد